Urfalı Mateos Vekayi-Namesi (952-1136) ve Papaz Grigor'un Zeyli (1136- 1162) Ciltli Kapak
Yakın-Şark ve Türk tarihinin incelenmesi ve aydınlanması için bize çok lüzumlu belgeler temin etmiş olan Ermeni müverrihleri arasında, Urfalı Mateos'un Vakayinamesinin hususi bir önemi vardır. 11. yüzyıl sonunda ve 12. yüzyılın ilk yarısında yaşamış olan bir müellif, bütün hayatını Urfa'da geçirmiş olup bu mıntıkada ve Suriye'de geçmiş olan tarihi olaylara görgü şahidi olmak sıfatıyla bilhassa Yakın-Şark'ın türkler tarafından açılmasını ve Haçlılarla islamlar arasında vuku bulan mücadeleyi dikkate şayan bir surette geniş bir şekilde nakletmiştir. Mateos'un vakayinamesi, gerek Ermeni, gerek Süryani, gerekse Bizans ve Arap müelliflerinin eserleriyle karşılaştırıldığı vakit hiçbir eserde rastlanmayan birçok yeni olayları ve tafsilatı ihtiva ettiği görülmektedir. Bu yön, Mateos'un eserinin önemini bir kat daha artırıyor.
Yakın-Şark ve Türk tarihinin incelenmesi ve aydınlanması için bize çok lüzumlu belgeler temin etmiş olan Ermeni müverrihleri arasında, Urfalı Mateos'un Vakayinamesinin hususi bir önemi vardır. 11. yüzyıl sonunda ve 12. yüzyılın ilk yarısında yaşamış olan bir müellif, bütün hayatını Urfa'da geçirmiş olup bu mıntıkada ve Suriye'de geçmiş olan tarihi olaylara görgü şahidi olmak sıfatıyla bilhassa Yakın-Şark'ın türkler tarafından açılmasını ve Haçlılarla islamlar arasında vuku bulan mücadeleyi dikkate şayan bir surette geniş bir şekilde nakletmiştir. Mateos'un vakayinamesi, gerek Ermeni, gerek Süryani, gerekse Bizans ve Arap müelliflerinin eserleriyle karşılaştırıldığı vakit hiçbir eserde rastlanmayan birçok yeni olayları ve tafsilatı ihtiva ettiği görülmektedir. Bu yön, Mateos'un eserinin önemini bir kat daha artırıyor.
